Blockchain

BLOCK ZİNCİR, Dağıtılmış Uygulamalar

Bu yazımı okumadan önce sizden tüm ön yargılarınız ve hayatın içerisindeki kuralları bir kenara bırakarak okumanızı istiyorum. 

Doğa merkeziyetsiz bir yapıda milyonlarca sistemin birbirinden bağımsız ancak birbirini destekleyecek şekilde çalışması sonucu oluşmuş devasa bir eko sistemdir. Bu örnek aslında kafamızı çevirip baktığımız her noktada gözümüzün önünde. Ancak insan bunu avcı toplayıcı hayatı terk ettiği gün görmezden gelip, tüm eko sisteme karşı gelme gücünü kendinde görerek, herseye rağmen kendi merkezi sistemini kurmaya karar vermiş. 

İnsan oğlu doğadan bağımsızlaşarak yaklaşık 12000 yıl önce bir yol denedi. Bu yolda yüzyıllardır ilerleme çabalarının sonucu, bugün geldiğimiz noktayı gösteriyor. Avcı Toplayıcı düzende hayatta kalmak için işbirliği, malların borçluluk duygusu olmadan paylaşımı, doğrudan erişim ile denetime gerek kalmayan bir yapı varken, Yerleşik düzene geçiş ile ortaya birden bire yönetilmesi gereken görevler ortaya çıktı. Kaynakların yönetilmeye başlanması ile eşitsizlikler, gruplar da birden bire prestij, zenginlik ve güce dayalı tabakalaşma başladı. 

Kaynaklara erişimdeki adaletsizlik, üniversitelerin yaptığı simülasyonlara göre, grupları güçlendirmek yerine zaman içerisinde zayıflattığını kanıtlamıştır. Çünkü eşitsizlik, yaşamaya çalışan grupları göçe, göç eden grupların eşitlikçi grupları feth etme eğilimine neden oluyor.  

Yıkılıp tekrardan aynısını daha iyiyi umarak tekrar tekrar kurmak. Belki davranışlarımızın büyük bölümünü denetleyen sistemlere bakıp, yeni bir şey denemenin zamanı gelmiştir.

Bu tecrübeyi yaşamış insan nasıl bir değişim yaşamalı? 

Dağıtılmış sistemlerin potansiyeli nedir? 

Bu sistemler; yönetim, yaratıcılık, eşitlik, para ve ticaret olanaklarına herkesin eşit erişimi bakımından ne ifade edebilir? 

Bu soruların cevapları o kadar heyecan verici, o kadar yeni bir konu ki, geleceği hayal etmek çok güç hatta hayal sınırlarımızın da ötesinde …

Ana fikir ; Ortak doğruya ulaşmak için güç dağılımı, şeffaflık ve adalet 

BÜTÜNÜYLE DAĞITILMIŞ bir sistemde hiyerarşi, başkan, baba, yönetim kurulu başkanı yoktur. Katılımcıların hepsi aynı değerde olunca ticaret, yaratıcılık ve toplum kuralları da değişir. Bir çoğumuzun dağıtılmış sistemleri doğru anlamakta güçlük çekmemiz, koşullanmış olmamızdan kaynaklanıyor. Bu yeni kavramı dilim döndüğünce size anlatmak istiyorum.

Yakın çevrenize analiz etmek üzere bakmanızı istiyorum. Başarılı bulduğunuz herhangi bir kişiyi düşünün lütfen. Bende sizinle beraber düşünüyorum; 

Çok büyük bir şirketin CEO’su, tanıdıklarımın %90’ı onun yerinde olmak istiyor. Arkadaşça bir sohbette bana yorgun olduğunu söylüyor. Oysa maddi olarak her güce sahip, ancak elde ettiklerinin artık manevi yönde kendisini fakirleştirdiğini düşünüyor. Dışardan görünenin aksine artık istekleri değil, hayatını konumu belirliyor. Çok önceleri hayalinde keman sanatçısı olmak istiyormuş. Ama toplum, sorumluklar, bakmakla yükümlü olduğu insanlar, vs vs…. onun şu an olduğu yerde olmasını işaret etmiş. O da buna cevap vermiş. 

Dünya’nın en iyi keman sanatçısı olup, milyonların ruhunu yüceltmek yerine, sabahın erken saatlerinde evden çıkarak, koskocaman bir şirkette her gün bir çok çalışan için kararlar vermek zorunda olduğu bu işi yapmaya yönelmiş ve başarmış. Hayata karşı gerekli cevabı verdiğinden emin. Artık dünyanın en iyi Keman Sanatçılarının konserini en önden seyredebilir. Ancak konser bitip de sanatçıyı ayakta alkışlarken, kafasından geçen o sahnede olabilme ihtimali . . .  

Şöyle bir hayatı yaşadığınızı hayal etmenizi istiyorum. Enerji hayatımızın temel taşlarından bir tanesi. Sabah motoru olmayan, pil teknolojisi ile hareket eden aracınıza bindiniz. İş yerinize doğru yol alırken, aracınız bir yandan hareketi enerjiye çeviriyor ve pilini şarj ediyor. Fazla üretilen enerjiyi ise, her geçtiğiniz trafik ışığında veya yol kenarındaki bir istasyona wifi ağından aktarıyor. Bu wifi trafolar A, B, C firmalarına ait ve aktarılan her enerji birimi için sizin hesabınıza belli miktar para gönderiliyor. Siz o gün işe gidiş ve dönüş yolunda elde ettiğiniz enerji transferi geliri ile akşam dışarıdan isteğiniz yemeğinizin faturasını ödüyorusunuz. Hatta o gün iş yerinde gerçekleştirdiniz başarılı performans ile sağladığınız ekstra faydanın da cüzdanınıza yansıdığını görüyorsunuz. Ve bunlar için hiçbir merkezden onay almıyorsunuz.

Tüm bu birbirinden bağımsız sistemler, sizin sağladığınız faydaları belirlenmiş oranlarda cüzdanıza yansıtması, hem teknolojik, hemde sistemsel olarak mümkün olduğunu düşünün. Hatta işinizin de Keman çalmak olduğunu düşünün. Siz belki dünya’nın en iyisi değilsiniz, ama sisteme en verimli şekilde fayda sağlayan bir bireysiniz. 

İşte bu Blok Zincir, Dağıtılmış Uygulamalar teknolojisinde mümkün. Bir birinden bağımsız kontratların Bütünüyle Dağıtılmış ve zincirin halkaları gibi birbirine bağlı olması teknolojisidir. Bu ekosistemde tek kriter FAYDA. 

Merkeziyeti olmayan birbirine bağlı sistemlerin, belirlenmiş problemleri çözerek birbirine fayda sağlaması esasına dayalı bir  eko-sistemin kurulması ilk başta imkansız ve kavraması zor gelmekte. Örgütlenişin ahlak kaidelerini belirleyen belli bir lider olmadan, eşit düzeyli bir oyun alanı düşüncesi heralde insanoğlunun aklına gelmiş en çılgınca fikir olmalı. Bilinen her şeyin altüst olması…

İzin verdiğimiz taktirde geleceğimizi dönüştürecek bu fikirin işleyişinde, yani Dağıtılmış sistemde kararları alan tek bir düğüm yok. Dahası sistemleri birbirine bağlayan düğümlerin her biri, diğerinin ne yaptığından da haberdar olduğu için, sistemlerin birbirleri ile işbirliği yapma mecburiyeti ve sistemlerin tamamının fayda sağlamak üzere varolacağı olasılığı, şu anki yukarıdan - aşağı sistemlere göre çok daha verimli olduğu kesin bir gerçek.

Dağıtılmış sistemler; güçsüze güç verme yeteneği ile, işbirliğinin ortaya çıkaracağı yaratıcı düşünceleri tekrar güce çevirerek, sisteme serpilmesine izin verecek. Bu çok heyecan verici değil mi?

Yaşadığımız zamandaki sistemi bir şemsiyeye benzetebilirsiniz. Bu sistem içerisinde bir merkez, bir de merkezsizleşmiş sisteler bulunmakta. Ama en nihayetinde tüm sistem şemsiyeninin içerisinde yer almakta. 

Şemsiye sistemde merkezde alınan kararlar doğrultusunda bağımlı tüm sistemler etkilenir. Yukarıdan aşağı alınan karar topluluğun lehine olsa dahi, son noktaların çoğunlukla söz hakkı bulunmaz. Uzmanlık, güç, zenginlik, mevki ya da diğer denetim araçları yukarıdan aşağıya egemen bir yapıyı destekler. Merkezi sistem şemsiyenin merkezinden dağılırken, dağılan her bir parçaya düğümlü merkezisizleşmemiş bir çok sistem yer alır. 

Örneğin; Defamed kar amacı gütmeyen bir dernek olarak kendi işleyişine karar veren bir sivil toplum kuruluşu, New York Yanki Beyzbol takımı da kendi kararlarını veren başka spor klübü. Bu oluşum birbiri ile hiçbir alakası olmadığını düşünsenizde, bu yapılar şemsiyenin farklı bölgelerindeki sistemlerdir ve FED ‘in faiz artırımlarından her biri bir şekilde etkilenir. 

Blok Zincir, Dağıtılmış Uygulamalar ile yukarıda bahsettiğim Merkeziyetsizlik yapısı birbiri ile çokça karıştırılan kavramlardır. Yaşadığımız çağdaki merkeziyetsizlik; merkezin belirlediği belli kurallar çerçevesinde kendi kararlarını vermektir. Oysa Blok Zincir, Dağıtılmış Uygulamalar sisteminde eko sisteme fayda sağlamak dışında bir kural veya herhangi bir otorite mevcut değildir. 

Blok Zincir, Dağıtılmış Uygulamalar yapısı, Şemsiye değil, Balık Ağıdır. Ağda her yapı düzen içerisinde bir birine düğümlendikçe ağ büyür, güçlenir, kararlar bir çok şekilde maksimum fayda ölçeğinde alınarak, diğer bir düğüme aktarılır, her bir düğümün işlevi, bir diğer düğümden ne eksiktir, ne de fazla . . .

Bu yeni dünyayı keşfetmek için, blok zincir teknolojisini daha yakından incelemeye ne dersiniz?

Bir sonraki yazı Blok Zincirin İşleyişi,

Zaman ayırıp okuduğunuz için teşekkürler, Eğer Beğendiyseniz like tuşunu tıklamanızı rica ederim.

Sevgiler

Alper Akpeçe